Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

Négritude

Diyila Dagbani Wikipedia

Négritude (French balli puuni "nègre" mini "-itude" nyɛla din wuhiri gbansabinli tali ka siliminsi lee boli li "Blackness") nyɛla kpatuɣa shɛli din sɔŋdi n bori kahigibu n tiri gbana bee lahabaya ŋan jɛndi buku bee kpɛrigu mini litiricha baŋsim. Din nyɛla bɛ ni boli shɛba francophone nima baŋdibima, sasabiriba, n ti pahi siyaasanima ban daa n be tiŋa yuli booni African diaspora yuuni 1930s saha la ha ni daa kpuri shɛli ka di niiya daa nyɛ ni di zooi ka gu ka taɣi din yɛn che ka "gbansanbila hankali lebigi bee ka di yɛligi" n zaŋ du Africa mini bɛ ni boli di shɛli diaspora la. Négritude nyɛla din laɣim sasabiriba kamani bihipiriba Paulette n ti pahi bihipiriba Jeanne Nardal (ti ni mi shɛba ka bɛ mali baŋsimtula pam zaŋ kpa lala laɣingu ŋɔ polo la),[1] Martinican sasabira Aimé Césaire, Abdoulaye Sadji, Léopold Sédar Senghor (ŋun nyɛ tuuli tiŋgbani zuɣulana n ti Senegal nima), n ti pahi Léon Damas ŋun mi daa yi French Guiana na la. Négritude baŋdiba daa nyɛla ban zaɣisi siliminsi ni boli shɛli colonialism, gaŋbu mini bɛ ni boli shɛli Eurocentrism la. Bɛ daa nyɛla ban bo soya n duhi Africa kaya ni taadanims zuɣusaa bɛ ni boli shɛli Franco-African ties la sunsuuni.[2] Baŋdiba ŋɔ daa lahi nyɛla ban zaŋ bɛ ni boli shɛli Marxist siyaasatali baŋsim la n tumdi tuma bɛ ni boli shɛli black radical tradition la puuni.[3] Sasabiriba ŋɔ daa nyɛla ban niŋ Zaɣa ni bɛ ni boli shɛba surrealist nima la litiricha sabbu baŋsim puuni, ka shɛba mi yɛli ni lala Surrealist nima ŋɔ sabbu biɛhisi nyɛla din mali yee bɛ zuɣu, bɛ tuma puuni bɛ tooi zooi ka bɛ wuhiri nyari shɛŋa bɛ ni boli shɛli ni diasporic being la ni nyara bɛ yi yɛn yɛli yɛlimaŋli zaŋ jɛndi niŋsala biɛhigu polo, yiŋa mini ninsalitali.

  1. Lafon, Cathy (2021-12-10). "Vidéo. Qui était Paulette Nardal, mise à l'honneur ce mardi par Google ?" (fr-FR). Sud Ouest. ISSN 1760-6454. https://www.sudouest.fr/culture/google-lui-rend-hommage-ce-mardi-qui-etait-paulette-nardal-6544584.php.
  2. Jansen, Jan C.; Osterhammel, Jürgen (2017). Decolonization: A Short History (in English). Princeton University Press. p. 45. ISBN 978-1-4008-8488-9.
  3. Raisa Rexer (Winter 2013). "Black and White and Re(a)d All Over: L'Étudiant noir, Communism, and the Birth of Négritude". Research in African Literatures 44.4: 1-14. doi:10.2979/reseafrilite.44.4.1. Tɛmplet:JSTOR.